Wieża ciśnień w Śremie

---

Historia

W 1907 roku na terenie Śremu zainaugurowano działalność Wodociągów Miejskich, a ich funkcjonowanie zostało zintegrowane z Gazownią w jednolitym Zakładzie Komunalnym. W celu zapewnienia mieszkańcom dostępu do wody, podjęto decyzję o budowie sieci wodociągowej. Kluczowym elementem tej infrastruktury była wieża ciśnień, umiejscowiona na lewym brzegu rzeki Warty. Budowę tego obiektu, a także innych obiektów towarzyszących – takich jak budynki maszynowni oraz oczyszczalni wody – zrealizowało w latach 1908–1909 przedsiębiorstwo należące do Gustawa Wilda. Projekt wieży opracował inżynier Ksawery Geisler. Na samym szczycie budynku umieszczono zbiornik mający pojemność 250 m³ wody.

Powstanie wielkopolskie

27 grudnia do Śremu dotarła informacja o wybuchu powstania w Poznaniu. W mieście przebywał garnizon liczący kilkuset żołnierzy. Skauci, członkowie Sokoła oraz Straży Ludowej podjęli działania przygotowujące ich do zbrojnej walki. Zaszyfrowane informacje o tych działaniach dotarły do stacjonujących w mieście Niemców, co doprowadziło do pertraktacji. 30 grudnia wieczorem, przed planowanym rozpoczęciem działań, garnizon postanowił się poddać. Na wieży ciśnień, znajdującej się na wzniesieniu, powieszono pierwszą polską flagę. Akcję tę przeprowadzili harcerze z drużyny Tadeusza Rejtana, pod dowództwem Mariana Kujawskiego. W tym przedsięwzięciu uczestniczyli również: Wincenty Klaczyński jako zastępca dowódcy, Jan Kil, Marian Tuszyński, Wiktor Rogalewski, Antoni Bartkowiak, Franciszek Reus oraz Owczarczak, brat Ignacego.

Opis

Wieża ciśnień w Śremie to imponująca konstrukcja, zbudowana z cegły i posiadająca kwadratowy plan. Obiekt składa się z czterech kondygnacji, z ostatnią, nadwieszoną, która jest podparta na wyraźnie zaznaczonym gzymsie machikułowym.

Warto zwrócić uwagę na charakterystyczne cechy czwartej kondygnacji, która wyróżnia się płaskimi, schodkowymi szczytami umiejscowionymi na każdej z elewacji. W narożnikach znajdują się także ośmioboczne wieżyczki, które są przykryte dachem wieżowym. Cała budowla zwieńczona jest wysoko umiejscowionym dachem namiotowym, który pokryty jest ceramiczną dachówką.

Na samym szczycie dachu znajduje się ośmioboczna latarnia, która jest nakryta spiczastym hełmem, dodającym wieży elegancji i charakteru. Elewacje tego obiektu zostały wykonane z klinkierowej cegły, co nadaje mu solidną i stylową prezencję, podczas gdy jego podstawa jest pokryta kamieniem, co podkreśla trwałość budowli.

Od strony północnej, wieża posiada wejście, które jest ujęte w ozdobny portal w stylu neoromańskim, co dodatkowo podkreśla architektoniczną wartość tego obiektu.

Tablica pamiątkowa

W dniu 27 grudnia 2007 roku, na uroczystościach związanych z 89. rocznicą wybuchu powstania wielkopolskiego, obok wieży ciśnień w Śremie, została zainstalowana specjalna tablica.

To upamiętnienie ma na celu przypomnienie o istotnych wydarzeniach z 1918 roku. Na tablicy znalazł się wizerunek krzyża powstańczego, a także nazwiska siedmiu harcerzy z drużyny imienia Tadeusza Rejtana, którzy czynnie uczestniczyli w powstańczej akcji.

Zabytek

W 1985 roku wieża ciśnień w Śremie została uhonorowana wpisem do rejestru zabytków, co miało miejsce pod numerem 2002/A z dnia 21 maja 1985. Właścicielem tej historycznej konstrukcji jest gmina Śrem, która dba o jej stan i rozwój.

W 2010 roku zakończono pierwszy etap remontu tego obiektu, co pozwoliło na przywrócenie mu części dawnej świetności. Co więcej, przeprowadzono przetarg na projekt zagospodarowania wieży, co otwiera nowe możliwości dla jej przyszłego wykorzystania.

Wieża Pamięci Powstania Wielkopolskiego

W 2018 roku podjęto ważną decyzję o zaadaptowaniu wieży ciśnień na przestrzeń o charakterze rekreacyjnym, kulturalnym, edukacyjnym oraz turystycznym, co wpisuje się w lokalne tradycje związane z Powstaniem Wielkopolskim w Śremie. Zdecydowano się na podział przestrzeni na pięć poziomów, od -1 do 4, z których każdy ma przypisaną odmienną funkcję.

Na poziomie -1 ma powstać zaplecze, w skład którego wejdzie kawiarnia i szatnia. Natomiast na poziomie 0 zlokalizowana będzie informacja turystyczna połączona z dostępem do ścianki wspinaczkowej. Przestrzeń o wysokości 22 metrów pomieści obok wspomnianej ścianki również windę, która zapewni dostęp do wyższych pięter. Na ścianie przewidziano mural oraz listę powstańców ziemi śremskiej, co ma stanowić hołd dla lokalnych bohaterów.

Na poziomie 1 zaplanowano interaktywną część multimedialną, która będzie współczesnym połączeniem z historią naszego regionu, szczególnie związaną z panteonem niepodległości w Śremie. Na poziomie 2, mieszczącym się w obszarze dawnego zbiornika wody, ma powstać kopuła do projekcji sferycznej, a także strefa poświęcona dziejom wodociągów w Śremie, co ma na celu zwiększenie atrakcyjności tego miejsca.

Najbardziej fascynującą atrakcją będzie poziom 4., w którym zaplanowano galerię widokową, oferującą zapierające dech w piersiach widoki na okolicę.

Niestety, pomimo ambitnych planów, projekt nigdy nie doczekał się realizacji. Dodatkowo, w lipcu 2020 roku wokół wieży pojawiły się tablice ostrzegawcze, informujące o spadających dachówkach, co świadczy o stanie konstrukcji i bezpieczenstwa.

---

Oceń: Wieża ciśnień w Śremie

---