Józef Niemojewski herbu Rola, urodzony 4 lipca 1769 roku w Śremie, a zmarły 16 lipca 1839 roku w Rokitnicy, był znaczącą postacią w historii wojskowości polskiej.
Pełnił on funkcję generała brygady w Armii Księstwa Warszawskiego, a także generała majora w województwie poznańskim w trakcie wydarzeń związanych z powstaniem kościuszkowskim. Został wybrany na to prestiżowe stanowisko przez szlachtę 21 sierpnia 1794 roku, co podkreśla jego wpływ i zaufanie, jakim cieszył się wśród współczesnych mu.
Dodatkowo, Niemojewski piastował również urząd starosty w Śremie, co świadczy o jego zaangażowaniu w sprawy lokalne oraz administracyjne regionu.
Życiorys
Józef Niemojewski był synem Antoniego Niemojewskiego (1743–1797), który pełnił funkcję kanonika katedralnego w Poznaniu. W rodzinie Niemojewskich istniał silny związek z tradycją arystokratyczną, jako że Józef był prawnukiem Andrzeja Ignacego Niemojewskiego, kasztelana bydgoskiego, który zmarł w 1701 roku.
W swojej młodości studiował na Leopoldinum we Wrocławiu, co z pewnością miało wpływ na jego dalszy rozwój. W 1787 roku, jako młody junkier, wstąpił do pruskiego pułku lejbhuzarów, co otworzyło mu drzwi do kariery wojskowej. Szybko awansował na porucznika w 1790 roku, a przez odkupienie stopnia rotmistrza od Ignacego Bnińskiego, dołączył do 1 Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej. Po objęciu władzy przez konfederację targowicką zdecydował się złożyć dymisję.
Niemojewski był jednym z kluczowych organizatorów konspiracji, która przygotowała teren do wybuchu insurekcji kościuszkowskiej w regionie Wielkopolski. Tadeusz Kościuszko dostrzegł jego talent i mianował go generałem majorem milicji poznańskiej. W miarę jak konflikt narastał, proklamował powstanie szlachty przeciwko Prusakom w Kościanie i Gąbinie. Jego odwaga i umiejętności sprawiły, że 31 sierpnia pod Kościanem zniósł 600-osobowy oddział wojsk pruskich dowodzonych przez generała Mansteina, a 13 września wyparł Prusaków z Kcyni.
Na przełomie września połączył swoje siły z dywizją generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Jego bohaterskie działania zostały docenione, gdy Kościuszko przesłał mu obrączkę z inskrypcją „Ojczyzna Obrońcy swemu” (numer 30). Niemojewski odegrał znaczącą rolę w zdobyciu Bydgoszczy, a podczas obrony Pragi skutecznie osłaniał most na Wiśle. Po wydarzeniach w Radoszycach zrezygnował z dalszej służby w wojsku i udał się do Francji, gdzie otrzymał list polecający do tamtejszych władz.
W osobistym życiu, był zaangażowany w działalność różnych organizacji. Należał do Towarzystwa Handlu Czarnomorskiego, które zostało założone przez polskich jakobinów. Ponadto osiągnął IV stopień wtajemniczenia masońskiego i był członkiem loży Zum Goldenem Leuchter, a w 1805 roku współzałożył lożę Świątynia Mądrości.
18 listopada 1806 roku, cesarz Napoleon I Bonaparte zatwierdził jego nominację na generała brygady. Mianowany komendantem wojskowym departamentu poznańskiego, miał za zadanie zorganizować rekrutację do Wojska Polskiego. Jako dowódca brygady, składającej się z 1. i 2. Pułków Piechoty, wziął udział w szturmie Tczewa i za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari. Dowodząc na czele 1 Pułku Kawalerii Narodowej oraz Strzelców Poznańskich, służył w ramach korpusu obserwacyjnego gen. Józefa Zajączka.
W trakcie wojny polsko-austriackiej w 1809 roku, Niemojewski został komendantem wojskowym departamentu łomżyńskiego, a po wyzwoleniu Galicji objął stanowisko komendanta departamentu lubelskiego. W czasie inwazji w 1812 roku był dowódcą 15 Brygady Kawalerii w straży przedniej Joachima Murata, jednak został ciężko ranny na początku kampanii, co praktycznie wyeliminowało go z dalszych działań wojennych. Otrzymał w tym czasie Krzyż Kawalerski Legii Honorowej oraz Krzyż Kawalerski Orderu Obojga Sycylii.
W 1817 roku uczestniczył w obradach jako marszałek sejmikowy powiatu kieleckiego w województwie krakowskim. Jego życie zakończyło się 16 lipca 1839 roku w Rokitnicy, gdzie został pochowany na cmentarzu przykościelnym w pobliskiej miejscowości Świedziebnia.
Przypisy
- Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018 r., s. 148.
- Ryszard Morawski: Wojsko Księstwa Warszawskiego. Generalicja i sztaby, s. 16.
- DanutaD. Płygawko DanutaD., AdamA. Podsiadły AdamA. (red.), Słownik biograficzny Śremu, Śrem: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. H. Święcickiego, 2008 r., s. 231-234, ISBN 978-83-916617-8-9, OCLC 297709006.
- dodatak do nr 82 Gazety Korespondenta, 14.10.1817 r., s. 1785.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Czesław Skotarczak | Stanisław Skotarczak | Józef Muślewski | Franciszek ŁawickiOceń: Józef Niemojewski