W artykule przyjrzymy się życiu i znaczeniu Stanisława Skotarczaka, który był niezwykle wpływową postacią w swojej społeczności. Urodził się 30 stycznia 1909 roku w Śremie, gdzie również spędził większość swojego życia. Jego pasja do kina przejawiała się w roli kinooperatora, co było jednym z wielu zajęć, które wypełniały jego dni.
Stanisław był również aktywnym strażakiem ochotnikiem i pełnił zaszczytną rolę prezesa Ochotniczej Straży Pożarnej w Śremie od 1962 do 1978 roku. Jego poświęcenie i zaangażowanie w działania strażackie zyskały mu szacunek i uznanie w lokalnej społeczności. Dodatkowo, w latach 1965–1977 był zastępcą prezesa oddziału Wojewódzkiego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Poznaniu, a w latach 1975–1978 zasiadał w zarządzie głównym ZOSP w Warszawie.
W 1976 roku, jego zaangażowanie w działalność strażacką przyniosło mu zaszczytne wyróżnienie, kiedy to został wybrany na pełnienie obowiązków prezesa Zarządu Głównego ZOSP, aż do walnego zjazdu. Ponadto, przez kilka lat pełnił funkcję radnego w Miejskiej Radzie Narodowej w Śremie od 1969 do 1978 roku, co podkreślało jego wpływ na życie lokalnej społeczności i działania na rzecz jej rozwoju.
Skotarczak był działaczem społecznym, który w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju ziemi śremskiej. Jego aktywność i zaangażowanie pozostawiły trwały ślad w historii regionu, a jego pamięć jest wciąż żywa wśród mieszkańców Śremu.
Życiorys
Młodość
Stanisław Skotarczak przyszedł na świat 30 stycznia 1909 roku w Śremie, który był miejscem zamieszkania jego rodziny od XVII wieku. Jego dziadek, Wojciech (1857–1910), prowadził zakład kowalski, natomiast ojciec, również o imieniu Stanisław (1882–1969), emigrował przed 1939 rokiem do Francji, gdzie pracował w kopalni węgla. Matka, Maria z d. Domin (1887/1888–1971), zajmowała się domem, tworząc tym samym przyjazne schronienie dla przybyłych na świat dzieci. W rodzinie, którą tworzyli, dorastał z trójką braci i dwiema siostrami. Od 1916 roku rozpoczął naukę w miejscowej szkole powszechnej, a po jej ukończeniu zdobył zawód elektryka. Pracował w tej profesji od 1925 roku w zakładach Wojciecha Szymańskiego w Śremie. W 1926 roku ukończył kurs kinooperatorów w kinie Apollo w Poznaniu. Rok później zyskał także zawodowe prawo jazdy.
Działalność w OSP w Śremie
Już w styczniu 1927 roku, zaledwie po ukończeniu osiemnastu lat, Stanisław postanowił wstąpić do Ochotniczej Straży Pożarnej w Śremie. Jego mentorem i naczelnikiem był Franciszek Ławicki, powstaniec wielkopolski, który dostrzegł w młodym Skotarczaku potencjał na przyszłego znakomitego strażaka. Rok 1927 był przełomowy dla OSP w Śremie, jako że jednostka obchodziła swoje 60-lecie istnienia. W marcu Stanisław przeszedł podstawowe kursy. Uroczystości jubileuszowe miały miejsce 22 maja, a w śremskiej farze poświęcono nowy sztandar jednostki. Stanisław miał zaszczyt być pierwszym strażakiem, który złożył przysięgę na ten symbol.
Okres do wybuchu II wojny światowej był dla Skotarczaka czasem względnego spokoju. W tym czasie ożenił się z Anną Szymańską (1912–1995), z którą miał pięcioro dzieci. W sierpniu 1939 roku został powołany do wojska i wziął udział w kampanii wrześniowej oraz w bitwie nad Bzurą, gdzie trafił do niewoli. Jako jeniec przebywał w obozach do początku października 1939 roku, po czym został zwolniony i wrócił do Śremu, będąc świadkiem rozstrzeliwania mieszkańców miasta na rynku 20 października 1939 roku.
Po zajęciu Śremu 7 września 1939 roku, ważne dokumenty OSP oraz nowy sztandar znalazły się w niebezpieczeństwie. Po powrocie z niewoli, Skotarczak ukrył sztandar w swoim domu, gdzie przetrwał całą wojnę. Po rozwiązaniu OSP w Śremie Stanisław został wcielony do przymusowego polskiego oddziału pożarniczego „Flichtfeuerwehr zu Schrimm”, gdzie pełnił funkcję zastępcy dowódcy. Pracując w kinie Słonko w Śremie, dążył do uratowania polskich dóbr kultury. Przykładem tego była jego interwencja podczas pożaru młyna Antoniego Muślewskiego.
W miarę jak Armia Czerwona zbliżała się do Śremu, Niemcy zaczęli wycofywać się z tych ziem. W panice niszczyli wszystko na swojej drodze, świadome i celowe podpalenia dotknęły wielu obiektów, w tym Hotelu Bazar. Stanisław Skotarczak, wspólnie z synem Czesławem oraz Wacławem Kasprzakiem, ugasili pożar, ratując niezbędne, w tym czasie, zapasy żywności.
Po wyzwoleniu miasta, Stanisław sprowadził do Śremu z Poznania niemiecką motopompę, która po naprawieniu, została przekazana straży. Mimo to, Skotarczak był pod obserwacją Urzędu Bezpieczeństwa, gdyż otwarcie wyrażał swoją sprzeciw wobec władzy ludowej. Podczas akcji ratunkowej w Czmoniu, gdzie obsługiwał motopompę, został aresztowany przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa, następnie brutalnie pobity.
Dnia 10 listopada 1962 roku, gdy na zebraniu ogólnym ówczesny prezes podał się do dymisji, Stanisław Skotarczak został przyjęty do zarządu, a 17 listopada powierzono mu funkcję prezesa OSP, którą pełnił aż do zwołania walnego zebrania. 6 kwietnia 1963 roku wybrano go na prezesa. 23 stycznia 1964 roku, na sesji Miejskiej Rady Narodowej, wręczono OSP w Śremie nowo ufundowany sztandar. W 1964 roku Skotarczak został członkiem prezydium Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Województwa Poznańskiego ZOSP, a rok później objął funkcję zastępcy prezesa. Dzięki jego staraniom nowa remiza dla OSP Śrem została ukończona i oddana do użytku 22 sierpnia 1966 roku.
Podczas jego kadencji zorganizowano po raz pierwszy od wielu lat Dzień Strażaka oraz w 1967 roku obchody 100-lecia OSP Śrem. W latach 1968–1978 pełnił funkcję radnego w Miejskiej Radzie Narodowej w Śremie oraz był członkiem komisji Ładu i Porządku Publicznego. W styczniu 1974 roku odbyło się zebranie, na którym Stanisław został po raz trzeci, niemal jednogłośnie, wybrany na prezesa. W 1975 roku dołączył do Zarządu Głównego ZOSP w Warszawie, jednak uczestniczył jedynie w dwóch obradach, z których na jednym z nich został wybrany na tymczasowego prezesa.
Stanisław Skotarczak zmarł 14 stycznia 1978 roku w Śremie, a jego ciało spoczęło na cmentarzu przy kościele farnym w Śremie. Po jego śmierci, OSP ogłosiło trzydniową żałobę.
Upamiętnienie
Biogram Stanisława Skotarczaka jest dostępny w Słowniku Biograficznym Śremu, opublikowanym przez Bibliotekę Publiczną w Śremie w roku 2008. Warto również zauważyć, że jego nazwisko pojawia się w publikacji Sławomira Drozda z 1999 roku pt. „Ochotnicza Straż Pożarna w Śremie w latach 1867–1999”, a także w dziele Stanisława Łady „Dwa Sztandary”.
Mundur oraz wszystkie dokumenty i odznaczenia, które mu towarzyszyły, przechowywane są w Muzeum Śremskim, co czyni je istotną częścią historii lokalnego pożarnictwa.
Stanisław Skotarczak jest także często wspominany w sześcioczęściowej historii OSP Śrem, która była publikowana w Gazecie Śremskiej. Dzięki tym odniesieniom, jego wkład w historię pożarnictwa w Śremie jest nie tylko dokumentowany, ale również upamiętniany w społecznej pamięci.
Odznaczenia
W życiu Stanisława Skotarczaka kluczową rolę odgrywały odznaczenia, które symbolizowały jego zasługi i poświęcenie. Oto niektóre z nich:
- oznaka Wzorowy Strażak (1950),
- brązowy Medal za Zasługi dla Pożarnictwa (1952),
- srebrny Medal Zasługi dla Pożarnictwa (1962),
- odznaka Grunwaldzka (1963),
- odznaka Zasłużony dla Ziemi Śremskiej (1963),
- złoty Medal Zasługi dla Pożarnictwa (1965),
- odznaka Honorowa za Zasługi dla Województwa Poznańskiego (1966),
- złoty Znak Związku OSP (1967),
- medal Za udział w wojnie obronnej 1939 (pośmiertnie),
- medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1975).
Te wyróżnienia potwierdzają jego znaczące osiągnięcia i oddanie w służbie społeczeństwu.
Przypisy
- KrystianK. Skotarczak, Lata 1963-1980. Historia OSP w Śremie. Część 5, „Gazeta Śremska” (11-12), Śrem: Muzeum Śremskie, 2019, s. 8-12.
- KrystianK. Skotarczak, Ochotnicza Straż Pożarna w Śremie, „Gazeta Śremska” (1-2, 3-4, 7-8, 9-10, 11-12), Śrem: Muzeum Śremskie, 2019.
- StanisławS. Łada, Dwa sztandary. Krótki zarys dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Śremie 1867-2017, Śrem 2017.
- MarekM. Rezler, KrzysztofK. Kaczmarek, Dzieje Śremu: praca zbiorowa, Poznań: Wydaw. Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2003, s. 364.
- Mariusz Red.M.R. Kondziela, GŚ Gazeta Śremska: wydawnictwo miejskie, ZM, 1995–.[dostęp 07.02.2019 r.]
- DanutaD. Płygawko, AdamA. Podsiadły (red.), Słownik biograficzny Śremu, Śrem: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy im. H. Święcickiego, 2008, ISBN 978-83-916617-8-9.
- KrystianK. Skotarczak, Stanisław Skotarczak i jego czasy w OSP Śrem, 14.02.2021 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Józef Muślewski | Franciszek Ławicki | Józef Niemojewski | Czesław SkotarczakOceń: Stanisław Skotarczak