Józef Englich

---

Życiorys

Józef Englich był osobą wybitną, synem nauczyciela gimnazjalnego, Gustawa oraz Stanisławy z Michałowskich. Po ukończeniu gimnazjum w Gdańsku podjął studia prawnicze, które odbył w takich miastach jak Berlin, Monachium, Wrocław i Królewiec. Po uzyskaniu tytułu doktora praw, zdał egzamin referendarski, co pozwoliło mu rozpocząć karierę w sądzie w Koronowie. W 1901 roku z wielkim sukcesem przystąpił do egzaminu asesorskiego, a jego ścieżka kariery przeniosła go do Bydgoszczy, gdzie został sędzią, a później adwokatem.

Od 1909 roku Englich publikował artykuły w „Poradniku dla Spółek”, które dotyczyły prawnych aspektów działalności spółdzielni. W tym samym okresie zaczynał współpracować z ks. Piotrem Wawrzyniakiem. W 1910 roku, razem z Wawrzyniakiem, Sewerynem Samulskim oraz Antonim Seydą, założyli Związek Fabrykantów na Rzeszę Niemiecką w Poznaniu, który miał na celu zrzeszenie polskich przemysłowców działających na terenie Wielkopolski. Rok później w Poznaniu, do którego się przeniósł, objął stanowisko członka dyrekcji Banku Związku Spółek Zarobkowych.

Zaangażowany w rozwój przemysłu polskiego w zaborze pruskim, w 1915 roku powołał do życia odrębną instytucję – Spółkę dla Popierania Przemysłu, mającą na celu gromadzenie funduszy na wsparcie nowoczesnych zakładów przemysłowych. Jako prezes banku, przyczynił się do finansowania powstania pięciu nowych przedsiębiorstw w Wielkopolsce oraz zwiększenia kapitału akcyjnego Zakładów H. Cegielskiego w Poznaniu. Bank także zainwestował w rynek kredytowy Królestwa Polskiego, zakładając filię w Warszawie. W efekcie ewakuacji wojsk rosyjskich, jego instytucja stała się jedną z najsilniejszych w Polsce, szczególnie w późnym okresie wojny.

Wielka Wojna i II Rzeczpospolita

Pod koniec I wojny światowej, w październiku 1918 roku, Józef Englich został zaproszony do gabinetu Józefa Świeżyńskiego powołanego przez Radę Regencyjną na stanowisko ministra skarbu. Jego kluczowym zadaniem było przygotowanie emisji pożyczki wewnętrznej, jednak zaledwie kilka dni później rząd ogłosił dymisję.

11 listopada, wraz z dyrektorem Banku Towarzystw Spółdzielczych w Warszawie, Stanisławem Karpińskim, przejął zarządzanie Polską Krajową Kasą Pożyczkową, bankiem centralnym nowo powstałego państwa. Zaledwie pięć dni później, został mianowany ministrem skarbu w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego. Englich dostrzegał nierównowagę budżetową jako kluczowy problem, mając zamiar zaciągania pożyczek zagranicznych i krajowych oraz opierania reform na wpływach podatkowych. Planował również wprowadzenie podatku dochodowego, co miało przyczynić się do fundamentalnych reform podatkowych.

Wśród trudności związanych z pozyskiwaniem pożyczek, ministerstwo opierało się na dochodach z podatków pośrednich, przewidzianych na 42% wpływów skarbowych. Na efektywność jego polityki skarbowej wpływały także dekrety Naczelnika Państwa w kwestii poboru danin, w tym jedno z 19 stycznia 1919 roku o jednorazowej daninie od nieruchomości. Dekrety te, mimo że nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, były jedynymi aktami prawnymi w tej sprawie w 1919 roku.

Podczs swojego urzędowania, Englich zajął się także kwestią walutową, co zaowocowało ustanowieniem nowej jednostki monetarnej – polskiego lecha. Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę dotycząca nazwy monety polskiej, przekształcając ją w złotego, co minister skarbu poparł. Englich opuścił ministerstwo 4 kwietnia 1919 roku, wracając na stanowisko dyrektora Banku Związku Spółek Zarobkowych.

W 1920 roku został prezesem dyrekcji banku, a w maja 1922 roku objął stanowisko prezesa rady nadzorczej. W tym czasie bank znacząco zwiększył swoją sieć oddziałów w Polsce i za granicą, otwierając je m.in. w Paryżu oraz Nowym Jorku. Angażował się w działalność gospodarczą, zasiadając w radach nadzorczych wielu spółek, takich jak Towarzystwo Akcyjne H. Cegielski oraz Towarzystwo Akcyjne „Kabel Polski”.

W swoim dorobku miał także założenie Towarzystwa Żeglugi Morskiej „Orzeł Biały” – statkowi nadano nazwę „Józef Englich”. Zasiadał w zarządach licznych przedsiębiorstw, w tym Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. Był także członkiem honorowym korporacji akademickiej K! Posnania.

W latach 1922–1925 był radnym miasta Poznań. Zmarł 22 grudnia 1924 roku i został pochowany na Cmentarzu św. Marcina przy ul. Bukowskiej w Poznaniu. Niestety, jego grób został najprawdopodobniej zlikwidowany w czasie II wojny światowej lub po wojnie, gdy teren przeznaczono na rozwój Międzynarodowych Targów Poznańskich. Jego pamięć została uhonorowana na grobie rodzinnym w Gdyni-Orłowie.

Życie prywatne

Józef Englich miał żonę o imieniu Melania, której nazwisko panieńskie brzmiało Kantak. Razem tworzyli rodzinę, z której wyrosło pięcioro dzieci.

W ich skład wchodziły trzy córki: Janina, urodzona w 1902 roku, Wiesława z 1904 roku oraz Danuta, która przyszła na świat w 1915 roku.

Oprócz córek, mieli także dwóch synów: Rocha, który urodził się w 1908 roku i zmarł w 1911 roku, oraz Bogdana, urodzonego w 1912 roku.

Publikacje

Józef Englich, ważna postać w historii polskiej literatury i myśli ekonomicznej, ma na swoim koncie szereg publikacji, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy o gospodarce i społeczeństwie.

• siły gospodarcze Królestwa Polskiego (1917),
• spółka dla popierania przemysłu (1915),
• wrażenia z podróży do Ameryki (1924).

---

Oceń: Józef Englich

---